ولادت با سعادت حضرت امام محمد باقر (صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ) مبارک باد
حضرت امام «محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب » (سَلامُ اللهِ عَلَیهِم) فرزند گرامی امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ) و حضرت فاطمه بنت حسن بن علی (سَلامُ اللهِ عَلَیهِم) در روز جمعه یکم رجب المرجب سال ۵۷ هجری در شهر مدینه چشم به جهان گشود، [1] البته برخى سوم صفر [2] را نیز ذکر نموده اند که احتمال تولد معصوم (سَلامُ اللهِ عَلَیهِم) در ماه های محرم و صفر (ماه های حزن و عزای اهل البیت علیهم السلام) بعید به نظر می رسد.
از آنجا که پدر و مادر امام محمد باقر (صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ) فرزندان امام حسین (سَلامُ اللهِ عَلَیهِ) و امام حسن (سَلامُ اللهِ عَلَیهِ) هستند لذا چهارمین امام شیعیان هم از جهت پدری و هم مادری، علوی و فاطمی است [3] از این جهت ایشان امامِ «هاشمیٌ بین هاشمیین»، «علویٌ بین علویین» و «فاطمیٌ بین فاطمیین» بوده اند.[4]
«باقر العلوم» به معنای شکافنده (ظاهر کننده) علوم، مشهورترین لقب امام محمد باقر (سَلامُ اللهِ عَلَیهِ) است که طبق احادیث، نام (محمد) و لقب (باقرالعلوم) ایشان ده ها سال قبل از تولد حضرت، توسط پیامبر اکرم (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) قرار داده شده است. [5] و از آنجا که طبق فرمایش امام زمان (روحی و ارواحُ العالَمینَ لِترابِ مَقْدَمِهِ الفِداء) : «قُلُوبُنا أَوْعِیَهٌ لِمَشِیَّهِ اللّهِ، فَإِذا شاءَ شِئْنا، وَاللّهُ یَقُولُ: وَما تَشاؤُونَ إِلاّ أَنْ یَشاءَ اللّهُ؛ دل‌هاى ما (ائمه معصوم علیهم السلام) ظروفى براى خواست خداوند است. اگر خدا چیزى را اراده کند و بخواهد، ما نیز اراده کرده، خواهیم خواست. خداوند متعال مى‌فرماید: «وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ یَشَاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ» [6] و شما نمى‌خواهید مگر این که خداوند بخواهد.»[7] و احادیث دیگر، اراده معصوم (سَلامُ اللهِ عَلَیهِم) همان اراده خداوند است پس تمام فرمایشات [و همچنان فعل و تقریر] رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) [و همه معصومین سَلامُ اللهِ عَلَیهِم] همان اراده خداوند است، پس در نتیجه نام و لقب امام باقر (سَلامُ اللهِ عَلَیهِ) [و همه معصومین سَلامُ اللهِ عَلَیهِم ] توسط خداوند قرار داده شده است.
طبق مستندات تاریخی در عصر امام محمد باقر (سَلامُ اللهِ عَلَیهِ) به دلیل ضعیف شدن دولت بنی امیه و ایجادهای درگیری متعدد، برای در اختیار گرفتن قدرت و کمتر شدن مزاحمت و مخالفت های خلفای ظالم، امام محمد باقر (سَلامُ اللهِ عَلَیهِ) فرصت آن را پیدا کرد که جنبش علمی وسیعی را به وجود آورد، جنبشی که در دوره امامت فرزند گرامیش امام صادق (سَلامُ اللهِ عَلَیهِ) به اوج خود رسید.[8] امام محمد باقر (سَلامُ اللهِ عَلَیهِ) به عنوان یکی از ۱۴ سر چشمه ی علم الهی آنچنان امت اسلامی را از نظر علمی، معرفتی و .... به بالا برد که عظمت ایشان زبان زد خاص و عام است، به گونه ای که حتی مخالفان در برابر عظمت ایشان کرنش می نماید، ابن حجر هَیْثَمی از متعصّبان اهل سنّت درباره امام باقر (علیه السلام) می نویسد:
«لقب باقر برای ابو جعفر محمّد باقر برگرفته از شکافتن زمین و بیرون آوردن گنجهای پنهان آن است، بدین جهت که او از گنج های پنهان معارف و حقایق احکام آن قدر آشکار ساخت که جز بر افراد بی بصیرت و دلهای ناپاک پوشیده نیست و از این جاست که وی را شکافنده و جامع دانش و نشر دهنده و بر افرازنده ی علم خویش نامیده اند.» و سپس به شخصیّت امام در بعد عرفان اشاره می کند و می گوید: «و برای او از استواری و ثبات در مراحل سلوک عرفانی منزلتی است که وصف کنندگان از بیان آن عاجزند و در زمینه ی این سلوک و معارف دارای کلمات فراوانی است که فرصت، مجال طرح آن را نمی دهد.»[9]
پی نوشت:
[1]. مصباح المتهجد شیخ طوسی ص557
[2]. بحارالانوار ج46 ص212
[3]. اعلام الورى ج 1ص 498
[4]. المفید، الارشاد، ج2 ص158
[5]. الارشاد شیخ مفید ج2ص159
[6]. تکویر آیه 29
[7]. الغیبه طوسى، ص247
[8]. سیرة الائمه اثنی ج2 ص 208
[9]. الصّواعق المحرقة ص 201
----------------------------------
مطالعه بیشتر در :
امام محمد باقر (علیه السلام)
