ربیع‌الثانی یا ربیع‌الآخر از جمله ماهای هجری قمری است که سید ابن طاووس (رَحمَْةُ الله عَلیه) برای روز اول آن دعای اللّهُمَّ أَنْتَ إِلهُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ، وَ خالِقُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ مالِکُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ رَبُّ کُلِّ شَیْ‌ءٍ .... را ذکر می نماید [1]
در روز اول ربیع الثانی در سال 65 هجری سلیمان بن صرد خزاعى با گروهی از
توابین بمنظور توبه و خونخواهی امام حسین (علیه السلام) قیام نمودند. [2]
بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) ، کوفیان از خیانت خود به خاندان
رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) پشیمان شدند ، آنها کسانی بودند که
با ۱۲۰۰۰ نامه [3] امام حسین (علیه السلام) را به کوفه دعوت نموده ولی نه
تنها امام را یاری نکردند بلکه خود بر امام مظلوم شمشیر کشیدند. (البته عده
ای از کوفیان نیز در اثر تدابیر شدید امنیتی و دستگیری توسط ابن زیاد
نتوانستند به یاری امام بشتابند)
پس از حادثه کربلا ، کوفیان دائم یکدیگر را ملامت و توبیخ می کردند و به
فکر راهی برای جبران جنایت خود بودند ، بدین صورت ریشه و بنیان قیام توابین
در میان مردم کوفه نهاده شد.[4] در نهایت کوفیان در منزل سلیمان بن صرد
خزاعى از بزرگان شیعه اجتماع نمودند و پس از اعلام شرمساری شدید ، جویای
راهی برای پاک شدن لکّه ننگ از دامان خویش شدند ، سلیمان خطاب به آنها
گفتند : قیام کنید ، چرا که خداوند بر شما خشمگین شده است، به خداسوگند ،
گمان نکنم خدا از شما راضى شود مگر با قاتلان آن حضرت نبرد کنید و از آنان
انتقام بگیرید ، سپس ادامه داد: «از مرگ نترسید؛ چرا که هر کس از مرگ بترسد
ذلیل خواهد شد و همانند قوم بنى اسرائیل باشید که به خاطر نافرمانى خداوند
پیامبرشان به آنها گفت: «اِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ اَنْفُسَکُمْ» [5]؛ (شما به
خویشتن ستم کردید) و ادامه داد: «فَتُوبُوا اِلى بارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا
اَنْفُسَکُمْ» (پس توبه کنید و به سوى خالق خود بازگردید و تن به کشتن
دهید) [6] آخر الامر توابین به رهبری سلیمان رهسپار جنگ با ابن زیاد شد و
در عین الورد با سپاه ابن زیاد رویارو و پس از کشتن عده زیادی از سپاه دشمن
و مبارزات و جانفشانیهای فراوان ، سلیمان (سلیمان بن صرد بن الجون بن أبى
الجون بن منقذ بن ربیعة بن أصرم الخزاعی ) [7] در سن 93 سالگی کشته و قیام
توابین شکست خورد. [8]
یکی از دلائل اصلی شکست قیام توابین ، احساسی بودن این قیام بوده است ، آنها می خواستند با فدا کردن جان خویش مورد بخشش خداوند قرار گیرند و با بنا قرار دادن آیه ۵۴ سوره بقره چنین تصمیمی گرفتند ، سوال اینجاست آیا چنین کاری مورد تائید دین و امام عصرشان بوده است ؟ در تاریخ سندی بر تائید صریح امام سجاد (علیه السلام) یافت نشده و البته آیه مورد نظر در مورد یهود نازل شده و بار کردن آن بر مسلمانان بدون صراحت معصوم تفسیر به رای محسوب می گردد ، در هر صورت مذمتی نیز از ائمه معصوم (علیهم السلام) برای حرکت شهادت طلبانه توابین یافت نمی شود پس پذیرش یا عدم پذیرش توبه آنها مشخص نیست ، این نکته نیز باید مورد توجه قرار داد که در میان شیعیان اشخاص دیگری نیز از جمله مختار ، به دنبال قیام علیه حکومت ظالم بودند ولی از حرکت احساسی سلیمان حمایت نکرده و می گفتند : «سلیمان مى خواهد با این قیام، خود و یارانش را به کشتن دهد، او مردى است که از آیین جنگ آگاهى ندارد»[9]
پی نوشت :
[1] اقبال الاعمال ج3ص145
[2] مستدرک سفینه البحار :ج 4ص68
[3] بحار الأنوار، ج44، ص334
[4] تجارب الأمم ، مسکویه الرازى ج2 ص107
[5] سوره بقره، آیه 54.
[6] کامل ابن اثیر، ج 4، ص 176
[7] الاستیعاب فى معرفة الأصحاب ج2ص249
[8] قلائدالنحور :ج ربیع الثانی ص 168
[9] کامل ابن اثیر، ج 4، ص 163
..............................................................
مطالعه بیشتر :
قیام توابین
