حلول جمادی الثانی و بررسی سریه «زید بن حارثه»

خدایا، مرا به واسطه‌ى جرمم رها مکن و به واسطه ى خطایم رسوا مساز و مرا دشمن‌شاد مکن و در دنیا و آخرت به خویشتن واگذار مکن.[*]

جمادی الثانی (جمادی الثانیه) یا جُمادی‌الآخر (جمادی الآخرة) ششمین ماه از ماه های هجری قمری است، ماه جمادی الثانی به دلیل اینکه قوی ترین قول شهادت[1] و ولادت[2] اُم أبیها و زوجه الوصی و اُمّ الأئمّه و اُمّ المحسن ؛ حضرت فاطمه زهرا (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَلیها) بترتیب در سوم[3] و بیستم[4] آن ثبت شده، نزد شیعیان و محبین اهل بیت (عَلَیهِمُ السَّلامُ) رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) جایگاه ویژه ای دارد.

از وقایع مهم دیگر این ماه می توان به وفات حضرت ام البنین (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَلیها) در سیزدهم[6] ازدواج حضرت عبدالله و آمنه (علیهما السلام) در نوزدهم[7] وفات حضرت ام کلثوم (سلام الله علیها) در بیست و یکم[8] شهادت حضرت سلطان علی بن محمد الباقر (علیهم السلام) در بیست و هفتم[10] وفات حضرت ابا جعفر محمد بن علی الهادی (علیهم السلام) در بیست و نهم[11] جمادی الثانی اشاره نمود.

یکی دیگر‌ از وقایع این ماه سریه «زید بن حارثه» در منطقه قرده (یکم جمادی الثانی 3 ه ق) است[12]، جناب زید (رَضِیَ اللهُ عنه) فرزند خوانده رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) بودند و تا حدی رابطه ایشان با حضرت صمیمی و عاطفی بود که مردم زید را فرزند حضرت می نمایدند که آیه «ادْعُوهُمْ لِآبائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ الله پسرخواندگان را به نام پدرشان بخوانید که در نزد خدا منصفانه‏ تر است »[13] نازل و مردم را از چنین کاری منع نمود و البته این آیه در بیان مسئله شرعی[و نشان دهنده عظمت رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم)] است و جناب زید بن حارثه تا آخرین لحظه عمر و شهادت در جنگ موته مورد علاقه رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) بودند.[14]

«سریه» به تعدادی (کمتر از ۵۰۰ نفر) از نیروهای ویژه سپاه رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) گفته می شود که بدون همراهی حضرت عازم ماموریتی به دستور ایشان شوند[15]

جریان سریه زید بن حارثه این بود که عده ای از کفار کالاهای مسلمانان را به غارت می بردند[16] و البته گهگهاه برای قتل رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) نیرو اعزام می کردند[17] که در نهایت رسول اکرم ( صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) به زید بن حارثه دستور داد با آنها برخورد نماید که مسلمانان با پیروزی و قتل فرماندهان آنها، با غنایمی که بدست آورده بودند به مدینه بازگشتند.[18]

پی نوشت:
[*]. اقبال الاعمال، فرازی از دعای اول جمادی الثانی
[1]. دلائل‌الامامه ص45
[2]. اعلام الوری‌ ج1 ص290
[3]. مصباح الکفعمی ج2 ص597
[4]. توضیح المقاصد ص13
[5]. ام البنین سیدة نساء العرب ص84
[6]. فیض العلام ص272
[7]. وقایع الشهور ص110
[8]. روضات الجنات ج4 ص212
[9]. مراقد المعارف ج2 ص262
[10]. روز شمار تاریخ اسلام ج4جمادی الثانی
[11]. احزاب آیه 5
[12]. بلاذری انساب ج1 ص473
[13]. دلائل النبوة ج3ص5
[14]. تاریخ الأمم والملوک ج2 ص643
[15]. تاریخ الیعقوبی ج2 ص71
[16]. سبل الهدی والرشاد ج6 ص99
-----------------------------------
مطالعه بیشتر در:
جمادی الثانی

شهادت حضرت فاطمه زهرا (علیهَا السَّلام)

السَّلاَمُ عَلَیْکِ یَا فَاطِمَهُ بِنْتَ رَسُولِ اللهِ وَ رَحْمَهُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ

شهادت مظلومانه ریحانة النبی (صلی الله علیه و آله) حضرت فاطمه زهرا (علیهَا السَّلام) تسلیت باد.

پس رحلت جانگداز رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) و سنگینی فراق ایشان برای حضرت زهرا (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَلیها)، عده از مسلمانان که بر حسب ظاهر به دست رسول اکرم (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) از کفر و جهالت محض به اسلام روی آورده بودند بجای عرض تسلیت خدمت بی بی دو عالم با وجود تصریح و تاکید مکرر رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) بر ولایت امیرالمومین امام علی ( علیه الافُ التَّحیةِ والثَّناء ) بخصوص در واقعه غدیر[1]، در ماجرای سقیفه[2] ولایت امیرالمومین امام علی (علیه السلام) را که از سوی خداوند تعیین[3] شده بود غصب و موجب انحراف امت از مدار ولایت الهی و علوی شدند.

از تلخ ترین آثار این انحراف هجوم به خانه حضرت زهرا (سلام الله علیها) به جهت بیعت اجباری امیرالمومنین (علیه السلام) با خلیفه اول بود که در پی آن حضرت زهرا (سلام الله علیها) میان در و دیوار قرار گرفت که بر اثر آن حضرت محسن سقط گردید[4] و در ادامه ضربات تازیانه و غلاف شمشیر[5] آن کوه استوار و دریای خروشان را به بستر بیماری کشاند که در نهایت این جنایات منجر به شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) گردید[6]

در مورد اسناد این جنایات در کتب اهل سنت هرچند برخی از دانشمندان و مورخان اهل سنت، از بیان واقعیات تاریخی شانه خالی کرده‏ اند تا حدی که سید مرتضی ( قَدَّسَ اللهُ نَفسَهُ الزَّکیه ) در این باب می فرماید : «در آغاز کار، محدثان و تاریخ نویسان از نقل جسارت هایی که به ساحت دختر پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) وارد شده امتناع نمی‏کردند. این مطلب در میان آنان مشهور بود که مأمور خلیفه با فشار، درب را بر فاطمه (علیهاالسلام) زد و او فرزندی را که در رحم داشت سقط نمود و قنفذ به امر عمر، فاطمه زهرا (علیهاالسلام) را زیر تازیانه گرفت تا او دست از علی بردارد ؛ ولی بعدها دیدند که نقل این مطالب با مقام و موقعیت خلفاء سازگاری ندارد ؛ لذا از نقل آنها خودداری نمودند »[7] ولیکن علما و اکابر فراوانی از اهل سنت از جمله  ابن أبى شیبه[8]، عمر رضا کحاله[9]، مسعودی[10]، ابن قتیبه[11]، طبری[12]، بلاذرى[13]، اسماعیل عمادالدین[14]، ابن عبد ربّه[15]، شهرستانى[16]، ابن ابى الحدید[17] و ..... در کُتب خود به صراحت این جسارات را نقل نموده اند بطور مثال مقاتل بن عطیه در کتاب خود الامامة والخلافة می نویسد : ابابکر بعد از آن که با تهدید و ترس و شمشیر از مردم بیعت گرفت، عمر و قنفذ و جماعتی را به درب خانه علی و زهرا (علیهماالسلام) فرستاد. عمر هیزم را درِ خانه فاطمه جمع نمود و درب خانه را به آتش کشید، هنگامی که فاطمه زهرا (علیهاالسلام) پشت در آمد، عمر و اصحاب او جمع شدند و عمر آن چنان حضرت فاطمه (علیهاالسلام) را پشت در فشار داد که فرزندش را سقط نمود و میخ در به سینه حضرت فرو رفت (و بر اثر آن صدمات) حضرت به (بستر) بیماری افتاد تا آن که از دنیا رفت.»[18]

 پی نوشت:
[1]. الغدیر علامه امینى ج 1ص12
[2]. تاریخ الأمم و الملوک ج3، ص206
[3]. سوره ی مائده، آیه ی 55
[4]. الوافی بالوفیات ج6ص17
[5]. عوالم ج11 ص504        
[6]. المناقب ج2ص206
[7]. تلخیص شافی، ج3، ص76
[8]. المصِّنف جلد7 ص 4322
[9]. أعلام النساء قسمت فاء
[10]. اثبات الوصیه ص 1422
[11]. الامامة و السیاسة ج 1ص 122
[12]. تاریخ الاُمم و الملوک ج 2ص 443
[13]. انساب الأشراف ج 1ص 586
[14]. المختصر فى أخبار البشر ج 1ص 156
[15]. عقد الفرید ج 3ص 644
[16]. الملل و النّحل ج 1ص 57
[17]. شرح نهج البلاغه ج 2ص 56
[18]. الامامة والخلافة ص160
------------------------------
مطالعه بیشتر:
شهادت حضرت زهرا

وفات حضرت ام البنین (سلام الله علیها)

حضرت فاطمه بنت حِزام مشهور به اُمّ البَنین (علیهَا السَّلام) همسر گرامی امیرالمومنین امام علی (علیه الافُ التَّحیةِ والثَّناء) و مادر علمدار کربلا ابوالفضل العباس (علیه السلام) از والاترین الگوهای ولایتمداری محسوب می گردد.

امیرالمومنین امام علی (علیه الافُ التَّحیةِ والثَّناء) با توجه به علم امامت و آگاهی از وقایع عاشورا ، تصمیم به ازدواج با بانوئی از خانواده ای دلیر و شجاع گرفت که پسرانی شجاع و دلاور برای حضرت بدنیا آورد ، از این رو به برادر خویش ، عقیل بن ابی طالب (علیه السلام) که در علم انساب و شناخت طوایف عرب متبحر  بود فرمود : «زنی را برای من اختیار کن که از نسل دلیرمردان عرب باشد تا با او ازدواج کنم و او برایم پسری شجاع و سوارکار به دنیا آورد.» [1]

جناب عقیل نیز حضرت ام‌ البنین (علیهَا السَّلام) را که دختر ابوالمجْل‌ حزّام‌ بن‌ خالد، از قبیله بنی‌ کلاب[2]‌ و ثمامه‌ دختر سهیل‌ بن‌ عامر بن‌ مالک [3] بود را به حضرت پیشنهاد و به امام عرض کرد : «با او ازدواج کن زیرا در عرب شجاعتر از پدران و خاندان وی نیست.» [4]

حضرت ام البنین (علیهاالسلام) ، بانویی باشرافت،  پرهیزکار، فاضل و دانشمند از خانواده‌اى  ریشه‌دار و دلاور و از همه مهم تر عارف به مقام امیرالمؤمنین (علیه السلام) و اهل بیت (علیهم السلام) بود که در مؤدت به ایشان مخلص و در یاریشان پابرجا و محکم بود [5] که با بررسی زندگی ایشان می توان به اوج معرفت حضرت نسبت به خاندان نبوت پی برد ، که به بیان چند نمونه از آنها اکتفا می نمائیم :

بعد از ازدواج با امیرالمومنین (علیه الافُ التَّحیةِ والثَّناء) هنگامی که به درب خانه حضرت رسید ، به فرزندان حضرت عرض نمود : ای سرورانم ، من خدمتکاری هستم که آمده ام تا خدمتگذاری کنم، پس آیا مرا به این شرط می پذیرید؟ که اگر نپذیرد من به خانه خود باز می گردم، پس حسنین (علیهماالسلام) و حضرت زینب (سلام الله علیها) در مقابل این سخن فرمودند: شما عزیز و بزرگوار هستید و این خانه هم متعلق به شماست.[6] و بعد از آن نیز همواره می فرمود من کنیز فرزندان فاطمه (علیهَا السَّلام) هستم [7]

برای رعایت حال فرزندان حضرت زهرا (سلام الله علیها) از امام (علیه السلام) درخواست کردند که او را با نامش (فاطمه) صدا نزنند لذا امیرالمؤمنین از آن به بعد ، ایشان را به نام ام البنین یعنی مادر فرزندان و پسران صدا می زدند [8]

پس از شهادت امیراامومنین (علیه الافُ التَّحیةِ والثَّناء) نه تنها حضرت ام البنین (علیهَا السَّلام) ازدواج نکرد بلکه به «امامه» یکی دیگر از همسران حضرت که خواستگار از طبقه اشراف داشت فرمود : «سزاوار نیست پس از علی، ما در خانه دیگری باشیم و با مرد دیگر پیمان همسری بندیم.» [9]  که نفوذ کلامش موجب می شود هیچکدام از همسران حضرت ازدواج ننمایند.

خداوند چهار پسر به آن حضرت عنایت فرمود : حضرت قمر بنی هاشم عباس، عبدالله، جعفر و عثمان (سَلامُ اللهِ عَلَیهِم) که همه آنها درکربلا شهید شدند و هنگامی که کاروان اسرای کربلا وارد مدینه شد و آمدند که خبر شهادت فرزندانش را به ام البنین بدهند ؛ او تنها و تنها از حسین (علیه السلام) می پرسید و می گفت : «ای کاش فرزندانم و تمامی آنچه در زمین است فدای حسین می‌ شد و او زنده می‌ ماند.» [10] و وقتی بشیر بن جذلم خبر شهادت امام حسین (علیه السلام) و فرزندانش را داد ، فرمود: رگ های قلبم را بریدی! فرزندانم و هرآنچه زیر آسمان است به فدای حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام)‌ [11]

سرانجام این بانوی عظیم شان در سیزدهم جمادی الثانی سال ۶۴ هجری قمری وفات یافت [12] و آن حضرت را در قبرستان بقیع در کنار سبط رسول خدا، امام حسن(علیه السلام)، و فاطمه بنت اسد و دیگر چهره های درخشان شریعت محمدی (صلی الله علیه و آله) به خاک سپردند.[13]

پی نوشت :

[1]. قمر بنی هاشم، مقرم ص 15
[2]. الطبقات الکبرى ج ‏3 ص 14
[3]. إبصار العین فی أنصار الحسین ص 56
[4]. عمدة الطالب و .. وسردارکربلا ص 34
[5]. قمر بنی هاشم، مقرم ص‌125
[6]. العباس بن علی ، مهاجر، ص 9
[7]. چهره درخشان قمربنی هاشم ص 59
[8]. العباس بن علی، مدرسی ص 23
[9]. بحارالانوار، ج42، ص93.
[10]. ریاحین الشریعه ج3 ص293
[11]. العقیلة والفواطم ص 124
[12]. محدثات شیعه غروی نایینی ص 53
[13].زندگانی قمر بنی هاشم، مومنی ص137

----------------------------------------------
مطالعه بیشتر در:
حضرت ام البنین