وفات حضرت معصومه (علیها السلام)

امام رضا (علیه السلام) : «مَن زَارَ المَعصُومَةَ بِقُم کَمَن زَارَنى» هرکس معصومه را در قم زیارت کند،مانند کسى است که مرا زیارت کرده است[*]

وفات حضرت معصومه (علیها السلام) تسلیت باد

حضرت فاطمه معصومه ( صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَلیها ) از بانوان با فضیلت خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام)  می‎باشد. ایشان از لحاظ پدری و مادری با برادر امام خویش یعنی امام رضا (علیه السلام)  مشترک است ، پدر بزرگوار ایشان ، امام موسی کاظم (علیه السلام) پیشوای هفتم شیعیان هستند و مادر گرامیشان حضرت نجمه (سلام الله علیها) نام داشت.[1]البته نام های دیگری نیز برای مادر امام رضا (علیه السلام) ذکر شده [2] که این به معنای عدم اشتراک مادر امام رضا (علیه السلام) و حضرت معصومه (سلام الله علیها)  نیست بلکه به معنای تعدد نام های حضرت نجمه (سلام الله علیها) است.

در مورد علت تشریف آوردن حضرت معصومه (سلام الله علیها) به ایران ، در تاریخ ثبت شده که یک سال بعد از تشریف فرمائی اجباری امام رضا (علیه السلام) به خراسان در سال ۲۱۰ هجری قمری ، حضرت معصومه (علیها السلام) به منظور زیارت برادر از مدینه به مقصد خراسان حرکت نمود ولی متاسفانه هنگامی که با همراهانش وارد ساوه شد ، بیمار و رنجور گردید [3] در مورد علت بیماری حضرت اختلاف نظر وجود دارد ، برخی چنین بیان نموده اند : مردم ساوه [حاکم ساوه] در آن دوران از دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) بودند ، به همین دلیل هنگام رسیدن حضرت معصومه (سلام الله علیها) و همراهانش به ساوه ، حمله و جنگ سختی درگرفت ، ۲۳ تن از برادران و برادرزادگان حضرت معصومه پس رشادت های بسیار به شهادت رسیدند و حضرت معصومه توانست به قم پناهنده شود ولی بر اثر دیدن شهادت عزیزان خویش به شدت غمگین گشته و بر اثر آن بیمار  [4] و در دهم ربیع الثانی ۲۰۱ هجری شمسی وفات فرمودند [5]

حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) دارای شخصیتی رفیع و والا مقام است ، بگونه ای که در روایات متعدد [حتی پیش از ولادت ایشان] از حضرت با جلالت و تکریم یاد شده است ، امام صادق (علیه السلام) در حدیثی از فضیلت زیارت و مدفن او سخن می گوید و شیعیان را به اهمیت آن توجه می دهد و می فرماید «شهر قم، حرم ما است و در آن زنی از فرزندان من مدفون می شود، به نام فاطمه هر کس او را زیارت کند بهشت برای او ثابت می شود...»[6]

پی نوشت :
[*] . ناسخ التواریخ ج٣ص٦٨
[1] . الاحتجاج ، طبرسی ج2ص374
[2] . سیره معصومان، امین عاملی، ج6،ص142
[3] . تاریخ قم، حسن قمی ، ص 213
[4] . ریاض الانساب، ص 160
[5] . بحار الانوار، ج 48، ص 290
[6] . بحار الانوار، ج 6، ص 216
----------------------------------------
مطالعه بیشتر :
ویژه نامه بانوی ملکوت/ حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها)

آیا باید حلول ماه ربیع الاول را تبریک گفت؟

ربیع الاول اولین ماه بعد از ماه های محرم و صفر است ، محرم و صفر طبق سیره اهل بیت (علیهم السلام) ، علما و عموم شیعیان ماه های عزا و حزن برای اهل بیت (علیهم السلام) هستند و بعد از آن ماه ربیع الاول آغاز می گردد که البته این ماه نیز خود آکنده از ایام شادى و اندوه اهل بیت (علیهم السلام) است.

در اولین روز ماه ربیع الاول اتفاقاتی همچون هجرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) [۱] ، لیلة المبیت  [۲] ، دفن جسم مبارک رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) [۳] ، هجوم اول به خانه وحی (به نقلی) [۴] ، مسمومیت و زهر دادن به امام حسن عسکری(علیه السلام) [۵] و به نقلی شهادت امام حسن عسکری (علیه السلام) [۶] روی داده است و در هشت روز اول این ماه اتفاقاتی همچون سقیفه و ظلم های عظیم به اهل بیت (علیهم السلام) [۷] ، تخریب کعبه توسط یزید [۸] ، وفات حضرت سکینه (علیها السلام) [۹] ، هجوم دوم به خانه وحی [۱۰] و در هشتم ربیع الاول شهادت مظلومانه امام حسن عسکری (علیه السلام) روی داده است.[۱۱]
سوال اینجاست با توجه به اینکه که در هشت روز اول ماه ربیع چنین وقایع غمبار عظیمی روی می دهد چرا بعضی عوام این ماه را در روز اول ربیع الاول و یا حتی شام شهادت امام رضا (علیه السلام) تبریک می گویند ؟
بنا بر استناد بر دو حدیث مردم آغاز ربیع و انتهای صفر را تبریک می گویند ، اول استناد آنها به حدیث «من بشّرنی بخروج صفر بشّرته بالجنّة» است که  این حدیث تنها در یک کتاب [۱۲] بدون سند رجالی ذکر شده است که خود کتاب نیز در اعتبار اسنادی دچار شبهه و تردیدهای جدی است که مرحوم میرزا جوادآقا ملکی تبریزی  (ره) این نقل را دور از عقل معرفی می‌ نماید [۱۳]
دوم استناد آنها به حدیث دیگری با چنین مضمونی است که در کتب معتبر روایی و با سند ذکر شده است ولی هدف از آن ، تضمین یا بشارت بر بهشت در مقابل خبر خروج از ماه نیست، بلکه برای معرفی شخصیت صحابی ارجمند رسول‌خدا(صلی الله و آله) ، جناب ابوذر غفاری است. [۱۴] چنانچه در انتهای همان حدیث آمده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله ) می فرماید : من خود این را می‌دانستم، منتهی خواستم این جماعت بدانند که تو مردی از اهل بهشت هستی و چگونه چنین نباشد و حال آن‌که بعد از من، تو را به جرم محبّت به اهل‌بیتم ، از حرم من طرد می‌کنند و از آن پس تنها زندگی کرده و غریب و تنها خواهی مرد و جماعتی به واسطه تو سعادت‌مند خواهند شد. آنان کسانی هستند که در تجهیز و تدفین تو سعی خواهند کرد؛ ایشان رفیقان من در بهشت جاوید خواهند بود، همان بهشتی که حق‌تعالی وعده‌اش را به متقین داده است. [۱۵]
ضمنا حتی اگر دو نقل را برای پایان صفر یا ابتدای صفر بپذیریم می توان آن را اشاره ای به این مطلب دانست که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) با این فرمایش در آخرین سال عمر پر برکت خود به این مطلب خبر داده است که هرگز  من پایان صفر را نخواهم دید و قبل از پایان صفر از بین شما خواهم رفت.
با توجه به اینکه استناد به این دو حدیث برای تبریک و شادباش آغاز ربیع الاول (و پایان صفر) رد می شود و هیچ دلیل عقلی و نقلی برای آن موجود نیست ، تبریک ایام شادی ماه ربیع الاول به اولین روز شادی ربیع الاول یعنی روز نهم ربیع الاول [۱۶] موکول می گردد.

پی نوشت :
[۱]. تاریخ طبری ج۲ ص۱۱۰
[۲]. کافی: ج۸ ص۳۳۹
[۳]. مستدرک الوسائل ج۲۲ ص۵۲۱  
[۴]. کتاب سلیم ص۸۲
[۵]. ارشاد ج۲ ص۳۳۶
[۶]. مصباح کفعمى ص ۵۲۳
[۷]. الکامل فی التاریخ،ابن الأثیر،ج۲، ص۱۰
[۸]. فیض العلام ، ص۲۰۳
[۹]. همان ص۲۰۶
[۱۰]. توحید صدوق ، ص ۷۳
[۱۱]. کافى  ج۲ ص۵۶۱
[۱۲]. آثارالبلاد و اخبارالعباد ،محمودالقزوینی
[۱۳]. المراقبات؛ میرزاجواد ملکی تبریزی، ص۳۶
[۱۴]. علل‌الشرایع؛ شیخ صدوق، ج۱ ، ص۱۷۵
[۱۵]. معانی‌الأخبار؛ شیخ صدوق، ص۲۰۴
[۱۶]. کافى  ج۲ ص۵۶۱.
-------------------------------
مطالعه بیشتر در :
وقایع و اعمال ماه ربیع الاوّل