شهادت مظلومانه امام رضا (علیه السلام) تسلیت و تعزیت باد.
امام رضا (علیه السلام) در روز جمعه آخرین روز ماه صفر سال ۲۰۳ هجری قمری
در طوس به شهادت رسیدند [1] ، البته در بین علما و مورخان شیعه اختلافاتی
وجود دارد ولیکن شیخ مفید (ره) این تاریخ را معروف و مشهور می داند. [2]
قول مشهور در بین علما این است که امام رضا (علیه السلام) توسط مأمون
خلیفه عباسی مسموم شده و به شهادت رسیده اند [3] و در مورد علت تصمیم مامون
برای به شهادت رساندن امام ، نقل های متفاوتی وجود دارد که سه نقل از آن
در مجموع اعتباری بیشتری دارد ، اول اینکه مامون به این دلیل امام رضا
(علیه السلام) را ولیعهد خود نموده بود که اولا خطر قیام علوی ها و دوست
داران اهل بیت (علیهم السلام) را دفع نماید ثانیا جنایات خود را به گونه ای
به گردن امام بیاندازد که با انسجام بیشتر دوست داران حضرت و شروط امام
برای پذیرش ولایتعهدی «که نه فرمان دهم و نه بازدارم، نه فتوا دهم و نه
قضاوت کنم، نه کسی را به کاری گمارم و نه عزل کنم و نه چیزی را از جایگاهش
تغییر دهم»[4] مامون به اهداف خود نرسیده بود ، دوم اینکه به واسطه
ولایتعهدی امام رضا (علیه السلام) عباسیان دیدند خلافت از دست آنها خارج می
شود در نتیجه بر علیه مامون در بغداد و غیر بغداد قیام نمودند پس مامون
برای حفظ قدرت خویش دستور به مسموم نمودند امام دادند ، شهید مطهری (ره) در
این مورد می فرماید : «قرائن (تاریخی) نشان می‌دهد که امام رضا (علیه
السلام) را مسموم کردند و یک علت اساسی همان قیام بنی العباس در بغداد (بر
علیه مأمون) بود، مأمون در حالی حضرت رضا (علیه السلام) را مسموم کرد که از
خراسان به طرف بغداد می‌رفت و مرتب اوضاع بغداد را به او گزارش می‌دادند،
به او گزارش دادند که بغداد قیام کرده او دید که حضرت رضا(علیه السلام) را
نمی‌تواند عزل کند و اگر با این وضع آشفته بخواهد وارد بغداد شود بسیار
مشکل است، برای اینکه زمینه رفتن آنجا را فراهم کند و به بنی عباس بگوید
کار تمام شد، حضرت را مسموم کرد و آن علت اساسی که می‌گویند و قابل قبول هم
هست و با تاریخ وفق دارد، همین جهت است»[5] و سومین دلیل کینه و دشمنی بود
که مامون از امام رضا (علیه السلام) در دل داشتند ، شیخ طبرسی (ره) می
فرماید : علتی که موجب شد مأمون امام رضا (علیه السلام) را به شهادت برساند
این بود که آن حضرت بی محابا (و بدون ترس) حق را در برابر مأمون اعلام می
کرد. در بیشتر موارد در مقابل او قرار می گرفت که موجب عصبانیت و کینه او
می شد. [6] و این سه دلیل در کنار موجب گردید مامون دستور قتل امام رضا
(علیه السلام) را صادر نماید.
اباصلت هروی در بیان چگونگی شهادت امام چنین بیان می نماید که : مأمون
امام رضا (علیه السلام) را فراخواند و آن حضرت را مجبور کرد از انگور بخورد
آن حضرت به واسطه آن انگور مسموم و به شهادت رسید.[7]
پی نوشت:
[1]. بحار الأنوار، ج 49، ص 3
[2]. الارشاد ، شیخ مفید (ره) ص591
[3]. زندگی امام رضا،باقر شریف القرشی،ج2ص371
[4]. الارشاد ، شیخ مفید ، ص 455
[5]. سیری در سیره ائمه اطهار، مطهری ،ص 210
[6]. اعلام الوری، ، شیخ طبرسی ج2، ص80
[7]. همان ص 87.
------------------------------
مطالعه بیشتر در:
ویژه نامه معین الضعفا ( یاری دهنده ضعیفان
