یکم ربیع الثانی و قیام توابین

ربیع‌الثانی یا ربیع‌الآخر از جمله ماهای هجری قمری است که سید ابن طاووس (رَحمَْةُ الله عَلیه) برای روز اول آن دعای اللّهُمَّ أَنْتَ إِلهُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ، وَ خالِقُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ مالِکُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ رَبُّ کُلِّ شَیْ‌ءٍ .... را ذکر می نماید [1]
در روز اول ربیع الثانی در سال 65 هجری سلیمان بن صرد خزاعى با گروهی از توابین بمنظور توبه و خونخواهی امام حسین (علیه السلام) قیام نمودند. [2]
بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) ، کوفیان از خیانت خود به خاندان رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) پشیمان شدند ، آنها کسانی بودند که با ۱۲۰۰۰ نامه [3] امام حسین (علیه السلام) را به کوفه دعوت نموده ولی نه تنها امام را یاری نکردند بلکه خود بر امام مظلوم شمشیر کشیدند. (البته عده ای از کوفیان نیز در اثر تدابیر شدید امنیتی و دستگیری توسط ابن زیاد نتوانستند به یاری امام بشتابند)
پس از حادثه کربلا ، کوفیان دائم یکدیگر را ملامت و توبیخ می کردند و به فکر راهی برای جبران جنایت خود بودند ، بدین صورت ریشه و بنیان قیام توابین در میان مردم کوفه نهاده شد.[4] در نهایت کوفیان در منزل سلیمان بن صرد خزاعى از بزرگان شیعه اجتماع نمودند و پس از اعلام شرمساری شدید ، جویای راهی برای پاک شدن لکّه ننگ از دامان خویش شدند ، سلیمان خطاب به آنها گفتند : قیام کنید ، چرا که خداوند بر شما خشمگین شده است، به خداسوگند ، گمان نکنم خدا از شما راضى شود مگر با قاتلان آن حضرت نبرد کنید و از آنان انتقام بگیرید ، سپس ادامه داد: «از مرگ نترسید؛ چرا که هر کس از مرگ بترسد ذلیل خواهد شد و همانند قوم بنى اسرائیل باشید که به خاطر نافرمانى خداوند پیامبرشان به آنها گفت: «اِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ اَنْفُسَکُمْ» [5]؛ (شما به خویشتن ستم کردید) و ادامه داد: «فَتُوبُوا اِلى بارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ»  (پس توبه کنید و به سوى خالق خود بازگردید و تن به کشتن دهید) [6] آخر الامر توابین به رهبری سلیمان رهسپار جنگ با ابن زیاد شد و در عین الورد با سپاه ابن زیاد رویارو و پس از کشتن عده زیادی از سپاه دشمن و مبارزات و جانفشانیهای فراوان ، سلیمان (سلیمان بن صرد بن الجون بن أبى الجون بن منقذ بن ربیعة بن أصرم الخزاعی ) [7] در سن 93 سالگی کشته و قیام توابین شکست خورد. [8]

یکی از دلائل اصلی شکست قیام توابین ، احساسی بودن این قیام بوده است ، آنها می خواستند با فدا کردن جان خویش مورد بخشش خداوند قرار گیرند و با بنا قرار دادن آیه ۵۴ سوره بقره چنین تصمیمی گرفتند ، سوال اینجاست آیا چنین کاری مورد تائید دین و امام عصرشان بوده است ؟ در تاریخ سندی بر تائید صریح امام سجاد (علیه السلام) یافت نشده و البته آیه مورد نظر در مورد یهود نازل شده و بار کردن آن بر مسلمانان بدون صراحت معصوم تفسیر به رای محسوب می گردد ، در هر صورت مذمتی نیز از ائمه معصوم (علیهم السلام) برای حرکت شهادت طلبانه توابین یافت نمی شود پس پذیرش یا عدم پذیرش توبه آنها مشخص نیست ، این نکته نیز باید مورد توجه قرار داد که در میان شیعیان اشخاص دیگری نیز از جمله مختار ، به دنبال قیام علیه حکومت ظالم بودند ولی از حرکت احساسی سلیمان حمایت نکرده و می گفتند : «سلیمان مى خواهد با این قیام، خود و یارانش را به کشتن دهد، او مردى است که از آیین جنگ آگاهى ندارد»[9]

پی نوشت :
[1] اقبال الاعمال ج3ص145
[2] مستدرک سفینه البحار :ج 4ص68
[3] بحار الأنوار، ج44، ص334
[4] تجارب الأمم ، مسکویه الرازى ج2 ص107
[5] سوره بقره، آیه 54.
[6] کامل ابن اثیر، ج 4، ص 176
[7] الاستیعاب فى معرفة الأصحاب ج‏2ص249
[8] قلائدالنحور :ج ربیع الثانی ص 168
[9] کامل ابن اثیر، ج 4، ص 163
..............................................................
مطالعه بیشتر :
قیام توابین

ولادت حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه السلام)

السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَبَا الْقَاسِمِ ابْنَ السِّبْطِ الْمُنْتَجَبِ الْمُجْتَبَى (روحی له الفداء)
ولادت با سعادت حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه السلام) مبارک باد
حضرت عبدالعظیم حسنى (علیه السلام) در روز پنج شنبه چهارم ماه ربیع الثانی سال ۱۷۳ هجری قمری، در شهر مدینه  متولد گردید[1] ایشان فرزند گرامی «عبدالله »  و «فاطمه» دختر عقبة بن قیس هستند[2]  حضرت عبدالظیم (علیه السلام) در مورد نسبش در نامه ای چنین می فرماید: من ابوالقاسم، عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن علی بن حسن بن علی بن ابی طالب هستم.[3] پس حضرت با چهار واسطه به امام حسن مجتبی (علیه السلام) می رسد
ایشان از علمای عالیقدر خاندان رسالت و امامت محسوب می گردد که در مورد توان علمی و فقاهتش احادیثی فراوانی موجود می باشد ؛ مؤلف کتاب «جنة النعیم» می نویسد: یکی از شیعیان شهر ری خدمت امام على النقى(علیه السلام) رسیدند و از امام سوالاتی پرسیدند، امام(علیه السلام) ضمن پاسخ به سوالات فرموند: « اى ابا حماد! (نام آن شخص) هر گاه مشکلى از امور دینى برایت پیش آمد، جواب مشکل خود را از عبدالعظیم حسنى بخواه و سلام مرا به او برسان».[4]
حدیث حاضر بدین معناست که حضرت عبدالعظیم (علیه السلام) مجتهدی مسلم بوده که براساس اصول و قواعدی که از اهل بیت (علیهم السلام) در اختیار او بوده است علم استخراج احکام و حدود الهی را در تمام زمینه ها داشته است تا جائی که علم ایشان مورد تأیید و تصدیق امام هادی (علیه السلام) قرارگرفته است.
در مقام و فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه السلام) همین بس که در مورد زیارتش چنین روایت شده است: مردى از اهل ری، خدمت امام هادی(علیه السلام) رسید. امام از او پرسیدند، کجا بودی؟ گفت به زیارت سیدالشهدا(علیه السلام) رفته بودم. حضرت فرمودند: بدانکه اگر قبر عبدالعظیم حسنی(علیه السلام) را زیارت کنى گویا حسین بن علی(علیه السلام) را زیارت کرده ای.[5]
در مورد طریقه فوت حضرت اختلاف نظر وجود دارد که می توان شهادت به طریق سم[6] و زنده به گور کردن ایشان[7] اشاره نمود  و در مورد دلیل اقامت حضرت در ری باید افزود که حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه السلام) برای مصون ماندن از خطر خلیفه عباسی، خود را از چشم مأموران پنهان می کرد و در شهرهای مختلف به صورت ناشناس، رفت و آمد می کردند و این وضع ادامه داشت تا اینکه حضرت عبدالعظیم به شهر «ری» رسید و در آنجا قصد اقامت نمود.[8]

پی نوشت:
[1]. امامزادگان رى، ج 1، ص 78
[2]. منتقلة الطالبیه: ص 1577
[3]. رجال النجاشی: ج 2، ص 67
[4]. اختران فروزان ری، ص 37.
[5]. کامل الزیارات، ص 324.  
[6]. م کتب و رساله ها عبدالعظیم،شریف،ص141
[7]. المنتخب،طریحی،ص77
[8]. روح و ریحان، ص 248.
.......................................................
مطالعه بیشتر:
عبدالعظیم حسنی؛ آبروی ری

ولادت امام حسن عسکری (علیه السلام)

السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ الْهَادِیَ الْمُهْتَدِیَ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ

ولادت با سعادت امام حسن عسکری (علیه السلام) مبارک باد.

هشتم ربیع الثانی سال ۲۳۲ هجری قمری میلاد با سعادت یازدهمین اختر تابناک امامت و ولایت حضرت امام حسن عسکری (صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ) می باشد [1]

در مورد ظاهر حضرت احادیثی موجود می باشد که حاکی از جلال و زیبائی حضرت است بطوری که حتی دشمنان حضرت از ایشان به خوبی یاد می کردند ، احمد بن عبیدالله بن خانق ملعون (مامور کسب مالیات معتصم) که دشمنی عجیبی با خاندان رسالت داشت در مورد چهره امام حسن عسکری (علیه السلام) می گوید : « گندمگون ، درشت چشم ، نیکوقامت ، خوبروی و خوش اندام بود و هیبت و جلالی تمام داشت» [2] البته چه جای عجب از زیبائی حضرت که ایشان پدر گرامی زیباترین و خوش صورت ترین مردم [3] حضرت بقیة الله فی ارضه ، امام زمان (روحی و ارواحُ العالَمینَ لِترابِ مَقْدَمِهِ الفِداء) هستند ، امام زمانی که شیعیان در دعای عهد [4] با یادآوری جمالش از خداوند چنین می خواهند : «اللَّهُمَّ أَرِنِی الطَّلْعَةَ الرَّشِیدَةَ وَ الْغُرَّةَ الْحَمِیدَةَ وَ اکْحُلْ نَاظِرِی بِنَظْرَةٍ مِنِّی إِلَیْهِ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ؛  خدایا آن جمال با رشادت، و پیشانى ستوده را به من بنمایان، و با نگاهى از من به او دیده ام را سرمه بنه ، و در گشایش امرش شتاب کن» ، ابراهیم بن مهزیار در بیان چهره افلاکی امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می گوید : او جوانی نورس و نورانی و سپید پیشانی بود با ابروانی گشاده و گونه ها و بینی کشیده و قامتی بلند و نیکو چون شاخه سرو. گویا پیشانی اش ستاره ای درخشان بود و برگونه راستش، خالی بود که مانند مشک و عنبر بر صفحه ای نقره ای می درخشید. بر سرش، گیسوانی پرپشت و سیاه و افشان بود که روی گوشش را پوشانده بود. سیمایی داشت که هیچ چشمی برازنده تر و زیباتر و با طمأنینه تر و باحیاتر از آن ندیده است.[5]

طبق مفاد تاریخی امام حسن عسکری (علیه السلام) در طول عمر پر برکت خویش دائما تحت فشار و زیر نظر حکام ظالم عصر خود بوده است که البته این فشارها نتوانست فعالیت های حضرت را محدود نماید ، کوشش های علمی ، تبیین اندیشه های ناب اسلامی ، ایجاد شبکه ارتباطی با شیعیان جهان در دورترین نقاط و آماده سازی آنان برای دوران غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از فعالیت های امام حسن عسکری (علیه السلام) به شمار می آید [6] که یکی از مهم ترین آنها آماده سازی مردم برای غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می باشد زیرا به دلیل حفظ جان امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تولد ایشان به صورت مخفیانه صورت گرفت ، به همین دلیل امام حسن عسکری (علیه السلام) گهگاه در ملاقات‌ های خصوصی [7] و عمومی [8] حضرت را به شیعیان معرفی می فرمود تا مقدمات دوران غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را مهیا نماید.

پی نوشت :

[1]. بحارالانوار، ج50، ص237
[2]. بحارالانوار، ج 50، ص 326
[3]. مکیال المکارم، ج1، ص132
[4]. المصباح، کفعمی ، ص 552
[5]. شیخ صدوق، ج 2، ص 180
[6]. سیره پیشوایان ، ص 626
[7]. کمال الدین، ج2، ص384   
[8]. همان ص435.

----------------------------------
مطالعه بیشتر :
سیره امام حسن عسکری(علیه السلام) در پاسداری از حریم عقاید​

وفات حضرت معصومه (علیها السلام)

امام رضا (علیه السلام) : «مَن زَارَ المَعصُومَةَ بِقُم کَمَن زَارَنى» هرکس معصومه را در قم زیارت کند،مانند کسى است که مرا زیارت کرده است[*]

وفات حضرت معصومه (علیها السلام) تسلیت باد

حضرت فاطمه معصومه ( صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَلیها ) از بانوان با فضیلت خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام)  می‎باشد. ایشان از لحاظ پدری و مادری با برادر امام خویش یعنی امام رضا (علیه السلام)  مشترک است ، پدر بزرگوار ایشان ، امام موسی کاظم (علیه السلام) پیشوای هفتم شیعیان هستند و مادر گرامیشان حضرت نجمه (سلام الله علیها) نام داشت.[1]البته نام های دیگری نیز برای مادر امام رضا (علیه السلام) ذکر شده [2] که این به معنای عدم اشتراک مادر امام رضا (علیه السلام) و حضرت معصومه (سلام الله علیها)  نیست بلکه به معنای تعدد نام های حضرت نجمه (سلام الله علیها) است.

در مورد علت تشریف آوردن حضرت معصومه (سلام الله علیها) به ایران ، در تاریخ ثبت شده که یک سال بعد از تشریف فرمائی اجباری امام رضا (علیه السلام) به خراسان در سال ۲۱۰ هجری قمری ، حضرت معصومه (علیها السلام) به منظور زیارت برادر از مدینه به مقصد خراسان حرکت نمود ولی متاسفانه هنگامی که با همراهانش وارد ساوه شد ، بیمار و رنجور گردید [3] در مورد علت بیماری حضرت اختلاف نظر وجود دارد ، برخی چنین بیان نموده اند : مردم ساوه [حاکم ساوه] در آن دوران از دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) بودند ، به همین دلیل هنگام رسیدن حضرت معصومه (سلام الله علیها) و همراهانش به ساوه ، حمله و جنگ سختی درگرفت ، ۲۳ تن از برادران و برادرزادگان حضرت معصومه پس رشادت های بسیار به شهادت رسیدند و حضرت معصومه توانست به قم پناهنده شود ولی بر اثر دیدن شهادت عزیزان خویش به شدت غمگین گشته و بر اثر آن بیمار  [4] و در دهم ربیع الثانی ۲۰۱ هجری شمسی وفات فرمودند [5]

حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) دارای شخصیتی رفیع و والا مقام است ، بگونه ای که در روایات متعدد [حتی پیش از ولادت ایشان] از حضرت با جلالت و تکریم یاد شده است ، امام صادق (علیه السلام) در حدیثی از فضیلت زیارت و مدفن او سخن می گوید و شیعیان را به اهمیت آن توجه می دهد و می فرماید «شهر قم، حرم ما است و در آن زنی از فرزندان من مدفون می شود، به نام فاطمه هر کس او را زیارت کند بهشت برای او ثابت می شود...»[6]

پی نوشت :
[*] . ناسخ التواریخ ج٣ص٦٨
[1] . الاحتجاج ، طبرسی ج2ص374
[2] . سیره معصومان، امین عاملی، ج6،ص142
[3] . تاریخ قم، حسن قمی ، ص 213
[4] . ریاض الانساب، ص 160
[5] . بحار الانوار، ج 48، ص 290
[6] . بحار الانوار، ج 6، ص 216
----------------------------------------
مطالعه بیشتر :
ویژه نامه بانوی ملکوت/ حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها)