حلول ماه جمادی الاول و بررسی جنگ موته

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا رَبَّ الْأَرْبَابِ وَ یَا سَیِّدَ السَّادَاتِ وَ یَا مَالِکَ الْمُلُوکِ أَنْ تَرْحَمَنِی وَ تَسْتَجِیبَ لِی وَ تُصْلِحَنِی [*]
خداوندا، ای پروردگار پرورش‌دهندگان و ای سرور سروران و ای مالک پادشاهان، از تو خواستارم که بر من رحم کنی و دعایم را مستجاب نمایی و مرا اصلاح گردانی

جُمادی الاَوَّل یا جَمادی الاولی ، ماه پنجم از ماه های هجری قمری است ، جمادی به معنای سرمای سخت و یخ زدن است (جمادی از ریشه جمادا (جَمُدَ) به معنای انجماد) ، در مورد علت نام گذاری این ماه چنین وارد شده که در روز نام گذاری این ماه آب منجمد (یخبندان) بوده است. [1]
در این ماه وقایع مهم تاریخی روی داده است از جمله : پنجم جمادی الاول : ولادت با سعادت ، عقیله ی بنی هاشم حضرت زینب کبری (علیهاالسلام) [2] ششم جمادی الاول : وقوع جنگ موته [3] دهم جمادی الاول : وقوع جنگ جمل و فتح بصره توسط امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) [4] سیزدهم جمادی الاول : شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) بنا به نقل ۷۵ روز [5] بیست و هفتم جمادی الاول : وفات جناب عبدالمطلب (علیه السلام) [6]
توضیح وقایع تاریخی یاد شده به تفضیل در تاریخ وقوع آن خواهد آمد و در مورد جنگ موته باید دانست این جنگ در ششم جمادی الاول سال ۸ هـ ‌ق به وقوع پیوست. علت وقوع جنگ دستگیری و گردن زدن «حارث بن عُمَیر ازدی» به دستور شرحبیل سردار لشکر روم بود [7]
رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) بعد از شنیدن خبر ، لشکری سه هزار نفره به فرماندهی جعفر بن ابی طالب (علیهم السلام) به طرف سرزمین موته حرکت دادند و تاکید نمودند تا جایی که ممکن است کافران را به اسلام دعوت نمایند و در صورت عدم پذیرش با آن ها وارد جنگ شوند و ضمنا در اقدامی راهبردی دستور دادند در صورت شهادت جعفر ، زید بن حارثه و بعد در از ایشان عبدالله بن رواجه به ترتیب فرماندهی لشکر مسلمانان را به عهده گیرند. از طرف دیگر شرحبیل با شنیدن خبر لشکر کشی مسلمانان لشکری عظیم نزدیک به صد هزار نفر از قیصر روم درخواست نمود و با این لشکر به مصاف لشکر اسلام آمد ، در چنین شرایطی که شکست مسلمانان در برابر دشمن عظیم قابل پیش بینی بود ، جناب جعفر بن ابی طالب (علیه السلام) لحظه ای از انجام دستور رسول گرامی (صلی الله علیه و آله و سلم) عقب نشینی نکرد و به همین دلیل روحیه سپاه اسلام ضعیف نگردید پس مسلمانان که از روی عقیده و ایمان در آرزوی شهادت با روحیه ی بسیار بالا در برابر انبوهی از سپاه کفر غیرت مندانه شمشیر زدند ، هرچند در این جنگ جناب جعفر بن ابی طالب (علیهم السلام) و دو فرمانده دیگر به شهادت رسیدند ولی بر اثر رشادت و شجاعت آنها و پیروی مسلمانان آنچنان رعب و وحشتی در سپاه دشمن ایجاد شد که جنگی که به ظاهر باید با پیروزی روم پایان می یافت موجب هراس آنها از اسلام شد و سپاه اسلام با سلامت کامل به مدینه بازگشت. [8]

درسی که مسلمانان صدر اسلام و آیندگان از این جنگ گرفتند این بود که با فرماندهی مومن و دلیرانه و البته اتحاد و توکل بر خداوند می توان قویترین دشمنان را سرکوب نمود . ان شاء الله

پی نوشت:
[*] . اقبال الاعمال ، فرازی از دعای اول جَمادی الاولی
[1] . مسعودی، ج2، ص189
[2] . ریاحین الشریعه ج 3، ص 33
[3] . وقایع الشهور ص 94.
[4] . تتمة المنتهی ص 17
[5] . وقایع الشهور ص 95
[6] . العدد القویه ص 127
[7] . وقایع الشهور ص 94
[8] . سیره ی ابن هشام ج 2ص 388
----------------------------------
مطالعه بیشتر در:
اعمال و وقایع ماه جمادی الاول

میلاد حضرت زینب کبری (علیها السلام)

میلاد حضرت زینب کبری (علیها السلام) تبریک و تهنیت باد.
حضرت زینب بنت علی بن ابیطالب (سَلامُ اللهِ عَلَیهِم) دختر بزرگ امیرالمومنین امام علی (صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ) و حضرت زهرا (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَلیها) و نوه گرامی رسول اکرم (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) در پنجم جمادی الاول سال پنجم یا ششم هجرت در مدینه منوره دیده به جهان گشود، در مورد تاریخ ولادت ایشان  اختلافاتی نیز وجود دارد که عموم مورخان شیعه پنجم جمادی الاول را نقل نموده اند [1]
حضرت زینب (علیهاالسلام) حضور هفت معصوم (علیهم السلام) را درک نموده و در تمامى ابعاد ولایت مدارى سر آمد می باشد و فرمایش معروف امام سجاد (علیه السلام) خطاب به ایشان : [اى زینب!] تو، بحمدالله ، عالمى هستى که نزد کسى تعلیم ندیدى و دانایى هستى که نزد کسى نیاموختى [2] گواهی بر این است که علم حضرت زینب (سلام الله علیها) از جمله علم لدنی است و علم ایشان از جنس علوم دنیوی نمی باشد بلکه از سوی خداوند به ایشان افاضه شده است.

آیت الله ذبیح الله محلاتی (رَحمَْةُ الله عَلیه) در مورد حضرت زینب (علیهَا السَّلام) چنین می نویسد : در پنج سالگی مادر خود را از دست داد و از همان دوران طفولیت با مصیبت آشنا گردید . در دوران عمر با برکت خویش، مشکلات و رنج های زیادی را متحمل شد، از شهادت پدر و مادر گرفته تا شهادت برادران و فرزندان، و حوادث تلخی چون اسارت و . . . را تحمل کرد . این سختی ها از او فردی صبور و بردبار ساخته بود [3] البته هرچند که حضرت زینب (سلام الله علیها) در طول عمر خویش مصائب متعددی را متحمل شده بود ولیکن ادعای اینکه این مصائب ایشان را صبور و بردبار ساخته صحیح نمی باشد زیرا به فرمایش پیامبر اکرم (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) : «... وُلدِ فاطِمَةَ فَانَا وَلِیُّهُم وَ عُصبَتُهُم، وَ هُم خُلِقُوا مِن طِینَتِی...» فرزندان فاطمه (حسن، حسین، زینب، و امّ کلثوم سَلامُ اللهِ عَلَیهِم )، که من ولی و سرپرست نَسَبی آنها هستم، از طینت و خمیره ذات من آفریده شده اند.[4] و حضرت زینب همچون اهل البیت (علیهم السلام) از ابتدا جامع فضائل اخلاقی بوده اند و مصائب متعدد برای حضرت زینب (سلام الله علیها) نقش تربیتی نداشته بلکه این حوادث ، ثابت کننده فضائل ایشان به عالمیان است، خلاصه باید در مورد حضرت چنین گفت: شئونات باطنیه و مقامات معنویه حضرت زینب (سلام الله علیها) نایبه زهرا (سلام الله علیها)، امینه خدا و زینت امیرالمومنین (علیه السلام) را هیچ کس نتواند به تحریر و تقریر در آورد.[5]

پی نوشت:
[1]. زندگانی حضرت زینب ،قائمی ،ص24
[2]. الإحتجاج على أهل اللجاج، ج‏2ص305
[3]. ریاحین الشریعة ،محلاتی ج 3ص46
[4]. الفضائل الخمسه، ج3،ص150
[5]. ناسخ التواریخ ص73.
-------------------------
مطالعه بیشتر در:
حضرت زینب بنت علی بن ابیطالب ( سَلامُ اللهِ عَلَیهِم )

شرایط پرستاری از نظر اسلام

رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) : هر کس براى بر آوردن نیاز بیمارى بکوشد، چه آن را برآورده سازد و چه نسازد، مانند روزى که از مادرش زاده شد، از گناهانش پاک مى شود [*]

پرستار نماد مهربانی و دلسوزی است زیرا اولین پرستار مادی هر شخص در مرحله اول مادر اوست ، مادری که زندگیش سرتاسر عشق ورزیدن ، محبت ، فداکاری و دلسوزی است ، این است که خداوند متعال بهشت را فدای قدوم مبارک مادر می نماید و رسول گرامی اسلام (صلى‏ الله‏ علیه ‏و ‏آله) چنین می فرماید : الجَنَّةُ تَحتَ أقدامِ الاُمَّهاتِ ؛ بهشت زیر قدم‏هاى مادران است. [1]

پرستاری از نگاه اسلام عملی مقدس و ارزشمند محسوب شده و جایگاه والائی برای پرستار قائل شده است ، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در این باب می فرماید : مَن قامَ عَلى مَریضٍ یَوما و لَیلَةً بَعَثَهُ اللّه ُ مَعَ ابراهیمَ الخَلیلِ ؛ هر کس یک شبانه روز از بیمارى پرستارى کند ، خداوند او را با ابراهیم خلیل محشور مى کند [2] و باید دانست چنین اجر عظیمی در مقابل زحمت و پرستاری است که عمل همراه با نیت الهی باشد همچنان که نبی اکرم  (صلی الله علیه و آله) می فرماید : إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ؛ اعمال انسان فقط، بسته به نیات او است‏. [3]

علاوه به بر نیت کسب رضایت الهی که اشاره شد شرایطی دیگری نیز  وجود دارد که پرستار برای بدست آوردن اجر کامل الهی باید آن را رعایت نماید که به چند نمونه از آنها اشاره می نمائیم :

نرم خوئی و مدارا ؛ امیرمؤمنان امام علی (علیه السلام) می فرمایند : نرمخویی و مدارا کردن با دیگران، کلید کامیابی و رسیدن به مطلوب است [4]

روحیه و امید دادن به بیمار ؛ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند : هر گاه بر بیماری وارد شدید، او را به طول عمر امیدوار سازید، اگر چه این امیدوار ساختن در قضا و قدر مؤثر نیست، ولی بیمار را دلخوش می سازد و باعث آرامش و تسکین او می گردد. [5]

داشتن مهارت لازم ، علاقه به خدمت به خلق و بیمار را امانتی از طرف خداوند دانستن ؛ البته این موضوع برای همه حرفه ها صدق می کند ، امام صادق (علیه السلام) می فرمایند : صاحب هر حرفه ای باید سه ویژگی داشته باشد تا کار او رونق گیرد :  در کار خود مهارت علمی داشته باشد ؛ امانتدار باشد ، نسبت به مراجعه کنندگان علاقمند باشد. [6]

پی نوشت :

[*] . من لایحضره الفقیه ج4ص16
[1] . مستدرک الوسائل ج 15ص 180
[2] . ثواب الأعمال ص341
[3] . تهذیب‏ الأحکام ج1ص83
[4] . میزان الحکمه، ج4ص157
[5] . بحارالانوار ج81 ص225
[6] . تحف العقول ص238
---------------------------------------
مطالعه بیشتر در :
اخلاق پرستاری

جنگ جمل

پیش بینی جنگ جمل توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) : ای عایشه تو در حالی که ظالم هستی و در حق علی (علیه السلام) ظلم می کنی به جنگ او می روی[*]

جنگ جمل در دهم جمادی الاول سال ۳۶ هجری قمری [1] توسط ناکثین [پیمان شکنان] به حکومت امیرالمومنین (علیه السلام) تحمیل شد ، علت نام گذاری آنها به ناکثین این بود که آنها علی رغم بیعت با امیرالمومنین (علیه السلام) بر علیه ایشان جنگیدند که امیرالمومنین در مورد آنها چنین می فرماید : همانا طلحه و زبیر بیعت و عهد را نقض کرده و عایشه را از خانه اش بیرون کشیده اند تا فتنه به پا کنند و خون ریزی راه بیاندازند [2]

در مورد نام گذاری دشمنان امیرالمومنین (علیه السلام) ، هرچند عده ای نام گذاری را توسط شخص ایشان می دانند ولی حقیقت این است که نام گذاری توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) انجام گرفته و ایشان در مورد دشمنان حضرت چنین فرموده : «هذا قاتل الناکثین و القاسطین و المارقین من بعدی ؛ این علی کشنده‌ی پیمان شکنان و سرکشان و از دین بیرون رفتگان، است.»[3] و امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) مصادیق نام گذاری ها را در خطبه ها و فرمایشات خویش مشخص نموده است.[4]

اصلی ترین بهانه ای که دشمنان امیرالمومنین (علیه السلام) برای راه انداختن اولین جنگ بین مسلمانان (جنگ جمل) بیان نموده اند ، خونخواهى از عثمان بن عفان خلیفه‌ی سوم مسلمان است[5] خونی که توسط خود آنها ریخته شده بود  که امیرالمومنین (علیه السلام) می فرماید : آنها انتقام خونى را مى‏ خواهند که خود ریخته اند.[6]

در مورد قتل عثمان باید دانست ، ایشان بر خلاف دو خلیفه قبل حتی ظواهر را نیز رعایت نکرده و آشکارا به قوم‌گرایی و مقدم داشتن اقوام خود (بنی امیه) بر مسلمان می پرداخت و از دنیا گرایی ، تجمل‌ پرستی و ظلم علنی نیز ابائی نداشت ، در چنین شرایطی مسلمانان علیه عثمان دست به شورش زدند که طلحه و زبیر مهاجمین را هدایت و عثمان را «نعثل» و کودن و سفیه می‌خواندند ، در عین حال به اعتراف ابن ابی الحدید از علمای اهل سنت ، امیرالمومنین علی (علیه السلام) با توجه به مصالح اسلام ، مردم را از خلیفه کشی و قتل عثمان بر حذر داشته و حتی فرزندش امام حسن (علیه السلام) را برای محافظت از جان عثمان فرستاد [7] ولی در نهایت مردم دست به قتل عثمان زدند ، امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) در مورد حکومت عثمان چنین می فرماید: «... عثمان به حکومت رسید که برنامه‌اى جز خورد و خوراک و جمع آوری ثروت و مال نداشت، و دودمان پدرى او (بنى امیه) نیز در این مسیر همراه او شده و چون شترانى که گیاه تازه بهار را با حرص و ولع می‌خورند به غارت بیت المال دست زدند، در نتیجه این اوضاع رشته‌اش پنبه شد، و اعمالش کار او را تمام ساخت، و شکمبارگى سرنگونش نمود».[8]

پس از قتل عثمان ، مردم نادم و پشیمان از اینکه خلافت را بر خلاف دستور خداوند و اعلام رسول گرامی (صلی الله علیه و آله) به غیر امیرالمومنین (علیه السلام) سپرده بودند به خانه ولایت رفته و «البیعة البیعة» گویان صاحب اصلی خلافت را به مسجد کشانده و در یک ازدحام بی‌سابقه با مولای متقیان بیعت کردند...[9] طلحه و زبیر نیز از جمله اولین کسانی بودند که با حضرت بیعت نمودند.[10] و به همین دلیل از امام (علیه السلام) توقع داشتند ، سهم قابل توجه ای از بیت المال را به آنها واگذار و ایشان را به فرمانروایی بصره وکوفه منصوب نماید ولی عدالت حضرت موجب شد دست رد به سینه ی آنها بزند و درخواست آنها مبنی بر فرمانداری بصره وکوفه را نپذیرد [11]

سرانجام طلحه و زبیر  نزد عایشه رفتند و عایشه با وجود اینکه به اعتراف اهل سنت توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و اله) از جنگ علیه امام (علیه السلام) نهی شده بود [12] بدلیل دشمنی خاصی که در سینه از امیرالمومنین (علیه السلام) داشت با طلحه و زبیر همراه و به بهانه هوادارى از خون عثمان جنگ جمل را به راه انداختند و نتیجه جنگ چیزی جز کشته شدن تعداد زیادی از مسلمان و مرگ طلحه و زبیر نبود.

پی نوشت:
[*]. صحیح بخاری 9/134 (از کتب اهل سنت).
[1]. الجمل والنصرة، شیخ مفید ص 336.
[2]. همان ص240.
[3]. بحار الانوار ج32ص291.
[4]. نهج البلاغه ، خطبه 192 (قاصعه).
[5]. تاریخ الامم و الملوک ج 4ص459.
[6]. نهج البلاغه، خطبه 137.
[7]. شرح نهج البلاغه ،ابن ابی الحدید،ج1، ص28.
[8]. نهج البلاغه ، خطبه 3.
[9]. همان.
[10]. الکامل فی التاریخ، ج3، ص191.
[11]. تاریخ الطبری، ج4 ص‌438.
[12]. الکتاب المصنف فی الأحادیث ج7، ص536.
----------------------------
مطالعه بیشتر در:
جنگ جمل

شهادت حضرت فاطمه زهرا

السَّلاَمُ عَلَیْکِ یَا فَاطِمَهُ بِنْتَ رَسُولِ اللهِ وَ رَحْمَهُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ

شهادت مظلومانه حضرت فاطمه زهرا (علیهَا السَّلام) تسلیت باد (به روایت ۷۵ روز ۱۱ ه ق)

در مورد تاریخ شهادت حضرت فاطمه زهرا (صلواتُ الله و سلامُهُ عَلیها) اقوال مختلفی وجود دارد که قول ۷۵ روز پس از رحلت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) در سیزدهم جمادی الاولی سال ۱۱ ه ق [1] از جمله اقول معتبر است، هرچند ۹۵ روز پس از رحلت رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) قول مشهور است [2] ولیکن بدلیل عظمت حضرت صدیقه طاهره، سیره علما بر این است که در این ایام نیز مجلس عزاداری برپا می نمایند.

بنا بر وصیت حضرت فاطمه زهرا (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَلیها) جسم مقدس آن‌ حضرت شبانه تشییع و قبر حضرت مخفی نگاه داشته شد، ابن ابی الحدید از علمای اهل سنت علت مخفی بودن قبر حضرت زهرا (سلام الله علیها) را چنین بیان می نماید : در واقع دلیل آن اعتراض به جریان به وجود آمده در مسیر خلافت پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله) و زیر پا گذاشته شدن حق و حقیقت در جریان خلافت و انزجار از آن جریان بوده است.[3]
آری بی نشانی مزار حضرت فاطمه زهرا (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَلیها) تا قیامت نشان از مظلومیت و ظلمی است که به اهل بیت (سَلامُ اللهِ عَلَیهِم) رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) روا داشته اند.
در مراسم تشییع بانوی دو عالم، تعداد معدودی از نزدیکان امیرالمومنین (علیه السلام) از جمله حسنین (عَلیهِمَا السَّلام)، عقیل، سلمان، أبوذر، مقداد، عمار و بریده شرکت نمودند .[4]

پس آنکه خبر تشییع شبانه حضرت زهرا (سلام الله علیها) به دستگاه حکومتی رسید، تصمیم گرفتند قبور تازه را نبش تا به جنازه حضرت دست یابند و بر ایشان نماز گزارند، علت و بهانه آنها برای نبش قبر، به خطر افتادن موقعیت اجتماعی خلیفه اول و ثانی، بویژه بعد از بیعت گرفتن از مردم برای خلافت بوده که این مسئله برای آنها گران تمام می­شد.

وقتى خبر نبش قبور به  امیرالمومنین (علیه السلام) رسید، حضرت لباس رزم پوشید و ذوالفقار را حمایل کرد و به بقیع آمد و مانع آنان شد، عمر پیش آمد و گفت : ما قبر را نبش مى کنیم. امیرمؤمنان (علیه السلام) پیراهن او را گرفت و او را بر زمین کوبید و فرمود: اگر حق مرا گرفتید و چیزى نگفتم، براى آن بود که ترسیدم مردم مرتد شوند و از دین برگردند. اما در مورد قبر فاطمه! سوگند به خدایى که جان على در دست اوست، اگر به خاک فاطمه دست دراز کنید، زمـیـن را از خونتان سیراب مى کنم! [5] و چون عمر از عظمت و قدرت حضرت مطلع بود و از طرفی می دانست امیرالمومنین بر سر قسم خود می ماند از ترس دست برداشته و از کار خود چشم پوشی نمود.

پی نوشت:
[1]. الکافی ج1ص458
[2]. دلائل‌الامامه ص45
[3]. شرح نهج البلاغه،ابن ابی الحدید ج16ص281
[4]. مناقب آل أبی طالب،ابن شهر آشوب ج3ص363
[5]. بحارالانوار، ج 43، ص 171.
-----------------------------
مطالعه بیشتر در:
حضرت فاطمه زهرا (علیهَا السَّلام)